İstinaf süresini kaçırdım, dava artık kesinleşti mi? Karşı taraf istinafa gitmişse ben de onun başvurusuna dayanarak kendi itirazlarımı ileri sürebilir miyim?
Bu sorular, davayı kaybettiğini düşünen ya da haklı olmasına rağmen süreyi kaçıran birçok kişinin kafasını kurcalar. Peki gerçekten bir çıkış yolu var mı? Evet. Hukukumuzda “katılma yoluyla istinaf” adı verilen bir yöntem bu sorunun çözümü olabilir. Ancak dikkat: Bu yol, belirli şartlara tabidir ve titizlikle takip edilmelidir.
Katılma Yoluyla İstinaf Nedir?
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 348. maddesi katılma yoluyla istinafın çerçevesini çizer. Bu müessese, süresinde istinaf başvurusu yapmamış olan tarafın, karşı tarafın süresinde yaptığı istinaf başvurusuna karşılık olarak kendi istinaf sebeplerini sunabilmesine olanak tanır.
Bu yolun temel özelliği şudur:
Bağımsız bir başvuru değil, karşı tarafın yaptığı istinaf başvurusuna “katılarak” yapılan bir ikinci dereceden itirazdır.
Dolayısıyla bu başvuru, asıl istinaf başvurusuna sıkı sıkıya bağlıdır. Varlığı da kaderi de ona endekslidir.
Katılma yolu ile başvurma
MADDE 348- (1) İstinaf dilekçesi kendisine tebliğ edilen taraf, başvurma hakkı
bulunmasa veya başvuru süresini geçirmiş olsa bile, vereceği cevap dilekçesi ile istinaf yoluna
başvurabilir. İstinaf yoluna asıl başvuran taraf, buna karşı iki hafta içinde cevap verebilir.
(2) İstinaf yoluna başvuran, bu talebinden feragat eder veya talebi bölge adliye
mahkemesi tarafından esasa girilmeden reddedilirse, katılma yolu ile başvuranın talebi de
reddedilir.
Katılma Yoluyla İstinaf Şartları
1. Asıl İstinaf Başvurusunun Bulunması Şart
Katılma yoluyla istinafın yapılabilmesi için öncelikle karşı tarafın süresi içinde istinaf başvurusu yapmış olması gerekir. Eğer karşı taraf istinafa gitmemişse, bu yol sizin için de kapanmış olur.
2. Katılma Süresi: Tebliğden İtibaren 2 Hafta
HMK m.348’e göre, karşı tarafın istinaf dilekçesi size tebliğ edildikten itibaren 2 hafta içinde, katılma yoluyla istinaf dilekçenizi mahkemeye sunmanız gerekir. Bu süre, hak düşürücü niteliktedir. Süreyi kaçırırsanız bir daha bu hakka başvuramazsınız.
3. Asıl İstinaf Başvurusunun Akıbeti
Katılma yoluyla istinaf, asıl istinaf başvurusuna bağlı bir haktır. Bu ne demek?
- Karşı tarafın istinaf başvurusu esasa girilmeden reddedilirse (örneğin süre yönünden ya da şeklen) sizin katılma yoluyla başvurunuz da incelenmez.
- Karşı taraf istinaf başvurusundan feragat ederse, sizin katılma başvurunuz da hükümsüz hale gelir.
- Ancak karşı tarafın başvurusu esasa girilerek reddedilirse, bu durumda sizin başvurunuz da incelemeye alınır.
Katılma Yoluyla İstinafın Sınırları Nelerdir?
Katılma yoluyla istinaf, asıl başvurunun sınırlarıyla bağlıdır. Bu şu anlama gelir:
- Karşı tarafın istinafa konu ettiği hususlarla doğrudan bağlantılı konularda siz de kendi lehine olacak şekilde istinaf sebeplerinizi ileri sürebilirsiniz.
- Ancak karşı tarafın hiç değinmediği konularla ilgili bağımsız yeni bir alan açamazsınız.
Dolayısıyla burada dikkatli bir analiz gerekir: Karşı tarafın istinaf ettiği konularla sizin hak kaybınız arasında konusal bir örtüşme olmalı.
BOŞANMA İSTEMİ – İSTİNAF YOLUNA BAŞVURANIN BU TALEBİNDEN FERAGAT ETMESİ SEBEBİYLE KATILMA YOLU İLE BAŞVURANIN TALEBİNİN DE REDDEDİLMESİ GEREKTİĞİ – HÜKMÜN ONANMASI
“Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; istinaf başvurusundan feragat eden davacı-davalı erkek vekilinin başvurusunun feragat sebebiyle reddedilmesi gerektiği, katılma yolu ile istinafın asıl istinafa bağlı olması ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 348 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre istinaf yoluna başvuranın bu talebinden feragat etmesi sebebiyle katılma yolu ile başvuranın talebinin de reddedilmesi gerektiği gerekçesi ile; davacı-davalı erkek vekilinin başvurusunun feragat sebebiyle ve davalı-davacı kadın vekilinin başvurusunun da usulden reddine karar verilmiştir.” Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 03.06.2024 T. 2024/4205 E. 2024/4175 K.
Yargıtay Uygulaması Katılma Yoluyla İstinaf Hakkında Ne Diyor?
Yargıtay da HMK m.348 doğrultusunda katılma yoluyla istinafın, karşı tarafın başvurusuna bağlı olduğunu vurgulamaktadır.
Örneğin Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 27.06.2022 T. 2022/4157 E. 2022/6297 K. sayılı kararında şu ifadeler geçmektedir:
Maddi olayları ileri sürmek taraflara, hukuki nitelendirme yapmak ve uygulanacak kanun maddelerini belirlemek hakime aittir (HMK m.ilgili). Her ne kadar, bölge adliye mahkemesince davalı-davacı kadının “kendi davasının (birleşen davanın) kabulü”ne yönelik istinaf talebinde bulunmaması nedeniyle birleşen davanın kabulü yönünden erkeğin katılma yoluyla istinaf hakkının bulunmadığı belirtilerek katılma yoluyla istinaf dilekçesinin yukarıda belirtilen yönlerden usulden reddine karar verilmiş ise de; bölge adliye mahkemesinin de kabulünde olduğu üzere katılma yoluyla istinaf talebi asıl istinaf talebine sıkı sıkıya bağlı olup somut olayda karşılıklı boşanma davaları bulunduğu göz önüne alındığında hükmün davalı-davacı kadın tarafından sadece “Kusur belirlemesine” yönelik istinafı halinde dahi erkeğin katılma yoluyla “kadının davasının (birleşen davanın) kabulü” yönünden katılma yoluyla istinaf taleplerinin esastan incelenmesi gerekirken, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun ilgili maddesinin yorumunda hataya düşülerek, yazılı şekilde davacı-davalı erkeğin katılma yoluyla istinaf dilekçesinin bu yönlerden inceleme dışı bırakılmak suretiyle usulden reddi doğru olmayıp, istinaf incelemesinin bu açıklamalar gözetilerek yapılması amacıyla hükmün münhasıran bu sebeple bozulması gerekmiştir.
Yani bu uygulama, teorik olarak öngörülen sınırların yüksek yargı tarafından da benimsendiğini açıkça göstermektedir.
Pratik Örnekle Açıklayalım
- Dava sonuçlandı, büyük oranda siz kaybettiniz. İstinaf süresini (genellikle 2 hafta) geçirdiniz.
- Karşı taraf süresinde istinaf etti. Bu istinaf dilekçesi size tebliğ edildi.
- Tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içinde katılma yoluyla istinaf dilekçenizi vererek, siz de kararın sizin aleyhinize olan yönlerine itiraz edebilirsiniz.
- Ancak bu hak, karşı tarafın başvurusu esastan incelenirse geçerli olur. Yoksa sizin talebiniz de kendiliğinden düşer.
Süreyi Kaçıranlar İçin Bir Kurtuluş Yolu Var mı? Evet. Ama…
İstinaf süresini kaçıran tarafın hâlâ bir şansı olabilir. Ancak bu şans:
- Karşı tarafın süresinde istinafa başvurmuş olması,
- Başvurunun size tebliğ edilmesi,
- Ve sizin bu tebliğden itibaren 2 hafta içinde katılma dilekçesi vermeniz
şartlarına bağlıdır.
Yani bu yol bir “yedek çıkış kapısıdır”, ama o kapının açılması için önünüzde yürüyen birinin olması gerekir.
