Elektronik İhalede Maddi Hata İddiasıyla İptal Mümkün mü?
İcra yoluyla satışlarda, taşınmazın hissedarlarından biri olarak ihaleye katıldınız. Hem de teminat yatırmadan. Daha sonra verdiğiniz teklifin “maddi hataya” dayandığını iddia edip ihalenin iptalini mi istiyorsunuz?
İşte bu noktada devreye Konya Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi’nin 20.06.2023 tarihli kararı giriyor. Bu karar, hissedarların katıldığı icra ihalelerinde hangi şartlarda ihalenin feshedilebileceği konusuna açıklık getiriyor.
Hissedarlar Teminat Yatırmadan İhaleye Katılabilir mi?
Evet. İcra ve İflas Kanunu’nun (İİK) 115/6. maddesine göre, satışa konu taşınmazda %10 üzeri hissesi bulunan paydaşlar, ihaleye katılırken teminat yatırmak zorunda değildir. Bu istisnai durum, ihaleye katılımı kolaylaştırmakla birlikte bazı yanlış anlamalara da yol açabiliyor.
Teminatsız Katılım, Teklifin Geri Çekilmesini Sağlar mı?
Hayır. Konya BAM kararına konu olayda, taşınmazın 1/4 oranında hissedarı olan kişi, elektronik ortamda düzenlenen birinci açık artırmaya teminatsız olarak katılmış ve en yüksek teklifi vermiştir. Ancak daha sonra bu teklifi “maddi hata” diyerek geri çekmek istemiştir.
Mahkeme bu talebi kabul etmemiştir.
Çünkü:
- Şikayetçi olan hissedar, açık artırmaya katılmakla iradi bir işlem gerçekleştirmiştir.
- Hissedar olmasına rağmen teminat yatırmadan katılması hukuka uygundur. Ancak bu durum, ihaleyi feshettirecek bir gerekçe oluşturmaz.
- Maddi hata iddiası, soyut ve keyfi nitelikte kaldığı sürece ihalenin feshi için yeterli görülmemektedir.
Peki Şikâyet Tarihinden Sonra Satışın İptaline Karar Verilmesi Ne Anlama Gelir?
Burada önemli bir ayrıntı var. İcra Müdürlüğü, satışın iptaline şikâyetten sonra karar vermiştir. Ancak mahkemeye göre bu durum “kanun gereği” gerçekleşmiş olup, şikâyetin konusuz kalmasına neden olmaz.
Bir başka deyişle:
“Sen zaten ihaleyi iptal ettin, dava neden sürsün?” demek mümkün değil. Çünkü iptal işlemi şikâyetten sonra gerçekleştiği için, kişi hala şikâyetinde hukuki yarar taşımaktadır.
Diyelim ki bir vatandaş, icra satışında usulsüzlük olduğunu düşünüp mahkemeye giderek şikâyet etti:
“Bu ihale iptal edilsin.”
Ancak şikâyetini yaptıktan sonra, İcra Müdürlüğü kendi kendine bir işlem yapıyor ve ihaleyi iptal ediyor. Yani vatandaşın şikâyetinden sonra ama mahkeme kararından önce, icra zaten ihaleyi iptal etmiş oluyor.
Şimdi burada şu soru doğuyor:
“E zaten ihale iptal edilmiş, bu davaya neden devam edelim? Vatandaşın davasına gerek kalmadı ki!”
İşte mahkeme buna “Hayır” diyor.
Çünkü satışın iptali şikâyetten sonra yapılmışsa, şikâyetçinin bu işlemi başlatan kişi olarak hukuki yararı hâlâ vardır.
Yani, “zaten sonuç elde edildi, dava boşuna” diyemeyiz.
İhale Bilirkişi Raporu Mahkemeyi Bağlar mı?
Hayır. Satış memurluğu tarafından yapılan bilirkişi tevzi çizelgesindeki değerlendirmeler mahkemeyi bağlamaz. Mahkeme, kendi değerlendirmesini yapar.
Sonuç Olarak Ne Diyor Mahkeme?
Mahkeme şu tespitleri yapıyor:
- İhaleye teminatsız katılan hissedar, bu katılım hakkını İİK’dan almıştır.
- Ancak verdiği teklifi “hata yaptım” diyerek geri çekmesi mümkün değildir.
- Şikâyetçinin ihalenin feshine yönelik hukuki yararı bulunmamaktadır.
- İhale kurallara uygun yapılmış, teminatsız katılım istisnai olarak kanunda öngörülmüştür.
- Teminat yatırmama hakkı, teklifin geçersizliğine neden olmaz.
Bu Karar Ne Anlama Geliyor?
Bu karar, özellikle icra satışlarında hissedar olan kişilerin sorumlulukları ve hakları açısından yol gösterici niteliktedir. Teminatsız katılım bir ayrıcalıktır; fakat bu ayrıcalık, sorumluluktan kaçmak için kullanılamaz.
Elektronik ortamda yapılan satışlarda yapılan tekliflerin “yanlışlıkla” verildiğini iddia ederek ihaleyi bozdurmak kolay değildir. Satış işlemi, ciddi sonuçlar doğurur. Hissedarlar dahi olsa, katıldıkları ihalelerde temkinli davranmaları gerekir.
Somut olayda, şikayetçi hissedar, şikayete konu taşınmazın 1/4 oranında elbirliği hisse maliki olup, feshini talep ettiği 1. Açık artırmaya teminatsız katılmıştır. Şikayetçi her ne kadar, elektronik ortamda yapılan satışta verdiği teklifin maddi hataya dayandığını ileri sürerek ihalenin feshini talep etmiş ise de, yukarıda belirtilen yasal düzenlemelerde, ihaleye teminatsız katılan ihale alıcısının, açık artırmada en yüksek teklifi verip de süresi içinde ihale bedelini yatırmaması nedeniyle diğer hak sahiplerine karşı satış masrafları ve teminat tutarı kadar sorumlu tutulacağına dair bir düzenleme mevcut değildir. Diğer yandan, satış karar tarihi 08/11/2022 tarihi olup, mülga İİK’nın 133. maddesi kapsamında değerlendirme yapılması da mümkün değildir.
Buna göre, şikayetçi ihale alıcısının taşınmazın hissedarı olması nedeni ile ihaleye katılımı için teminat yatırmadan ihaleye katıldığı, İİK’nın 115/6. maddesi uyarınca satışın iptal edilerek, ikinci açık artırma gününde ihalenin yapılacağı, icra müdürlüğünün birinci açık artırmaya ilişkin satış iptaline ilişkin kararının şikayet tarihinden sonra olmasının kanun gereği olduğu ve bu durumun şikayetin konusuz kalmasına neden olmayacağı, İİK’nun 115/3. ve İlgili Yönetmeliğin 15/3. maddesinin teminattan muaf olan ihale alıcısına uygulanacağına dair bir düzenlemenin mevcut olmadığı ve satış memurluğunca 08/02/2023 tarihinde yapılan bilirkişi tevzi çizelgesinde aksi yöndeki tespitlerin mahkemeyi bağlamayacağı birlikte değerlendirildiğinde, şikayetçi hissedarın birinci açık artırmaya ilişkin ihalenin feshini istemekte hukuki yararının bulunmadığı sonucuna varılmıştır. (Konya BAM 7. HD. T:20/06/2023, E:2023/840, K:2023/925
