Sabah Uyandım Hesaplarıma Bloke Konulmuş
Sabah uyanıyorsunuz, her zamanki gibi kahvenizi alıp telefonunuza bakıyorsunuz. Ancak beklenmedik bir bildirim: “Bankadaki hesabınıza bloke konulmuştur.” Birkaç saniyelik bir panik anı… “Ne oldu? Neden?” diye düşünürken, aklınızda tek bir isim beliriyor: MASAK. Türkiye’de suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanının engellenmesi için kurulan bu kurumun adını pek çok kişi duymuş olsa da, aslında yetkileri ve müdahale süreçleri pek bilinmez. Özellikle banka hesaplarına bloke koyma yetkisi, çoğu vatandaş için sürprizlerle dolu bir alandır. Oysa bu işlemler, tamamen yasal çerçevede ve belirli usullere dayanarak yapılır. İşte bu yazıda, MASAK hesap bloke süreci nasıl işler, hangi durumlarda uygulanır ve hukuki dayanakları nelerdir? gibi en çok merak edilen sorulara yanıt vereceğiz.
Madde 19/A: Şüpheli İşlemleri Askıya Alma Yetkisi
Madde 19/A, MASAK’ın, bankalar gibi yükümlüler aracılığıyla yapılan veya yapılmaya çalışılan işlemlerin, suç geliri aklama veya terörizmin finansmanı ile ilişkili olduğuna dair şüphe bulunması durumunda, bu işlemleri 7 iş günü süreyle askıya alma veya gerçekleşmesini engelleme yetkisini düzenler. Bu yetki, MASAK’ın mali suçlarla hızlı ve etkili bir şekilde mücadele etmesini sağlar. Örneğin, bir banka hesabına kaynağı belirsiz büyük miktarda para transferi tespit edildiğinde, MASAK bu hesaba geçici olarak bloke koyabilir.
Askıya Alma Kararına Uymamanın Yaptırımları
Madde 19/A’nın 3. fıkrası, askıya alma kararına aykırı davranan yükümlüler için ciddi yaptırımlar öngörür. Eğer bir banka veya başka bir yükümlü, MASAK’ın askıya alma kararına rağmen işlemi gerçekleştirirse, işlem tutarı kadar idari para cezası ile karşı karşıya kalır. Bu ceza, en az 50.000 TL olarak uygulanır. Bu hüküm, yükümlülerin MASAK kararlarına uymasını zorunlu kılarak, kanunun caydırıcılığını artırır.
MASAK Hesaba Nasıl El Koyar? 5549 Sayılı Kanun Madde 17 Ne Diyor?
5549 Sayılı Kanun’un 17. maddesi, suç gelirlerinin aklanması ya da terörizmin finansmanı suçlarına ilişkin kuvvetli şüphe bulunması halinde, şüpheli malvarlıklarına el koyma yetkisini düzenler.
Bu maddeye göre:
- MASAK doğrudan el koyma kararı vermez.
- Süreç, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 128. maddesine dayanır.
- Cumhuriyet savcısı, gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde el koyma kararı verebilir. Ancak bu karar 24 saat içinde sulh ceza hâkiminin onayına sunulmak zorundadır.
- Hâkim kararı vermezse veya 3 ay içinde gerekli rapor hazırlanmazsa, el koyma kararı kendiliğinden hükümsüz hale gelir.
Yani burada temel ilke şudur: El koyma geçici bir tedbirdir ve mutlaka yargı denetimine tabi olmalıdır. Bu da hem mücadelenin etkinliğini hem de birey haklarının korunmasını sağlar.
Şüpheli İşlem Bildirimi Nedir? MASAK’a Bildirim Zorunluluğu Hangi Durumlarda Doğar?
5549 sayılı Kanun’un 4. maddesi, finansal kurumların (özellikle bankaların) yükümlülüklerini belirler. Bu maddeye göre:
- Bankalar, şüpheli işlem tespit ettiklerinde bunu derhâl MASAK’a bildirmek zorundadır.
- Bildirim yükümlülüğü, “şüpheli işlemin tutarı”na değil, kaynağın meşruiyetine dair şüpheye bağlıdır.
- Örneğin, maaşlı bir çalışanın hesabına bir anda yurt dışından 5.000.000 TL para girişi olursa ve açıklama kısmı boşsa, banka bunu şüpheli işlem olarak MASAK’a bildirir.
Bu bildirim sonrasında MASAK, işlemi analiz eder. Eğer ciddi bir şüphe oluşursa, yukarıda bahsedilen CMK m.128 süreci işletilerek malvarlığına geçici el koyma talep edilebilir. Hatta bazı durumlarda banka, önlem olarak hesaba geçici bloke koyabilir.
Hesabım Bloke Edildiyse Ne Yapabilirim? MASAK Sürecine Nasıl İtiraz Edilir?
Hesabınıza bloke konulması, her zaman MASAK’tan gelen bir talimatla gerçekleşmeyebilir. Ancak eğer bir adli soruşturma kapsamında CMK m.128 uygulanmışsa, el koyma kararına karşı:
- Sulh Ceza Hâkimliğine itiraz edebilirsiniz.
- Bu süreçte bir avukat aracılığıyla kararın dayandığı şüphe unsurlarını sorgulamak mümkündür.
- Eğer hesabınıza konulan bloke, yalnızca MASAK incelemesi nedeniyleyse, MASAK’a resmî yazılı başvuru ile açıklama yapılabilir. Açıklayıcı belgeler sunularak, blokenin kaldırılması talep edilebilir.
MASAK El Koyma Yetkisini Nasıl Kullanıyor? Süreç Şeffaf mı?
MASAK’ın uygulamaları “gizlilik” ilkesiyle yürütülür. Bu, sürecin şeffaf olmadığı anlamına gelmez; ancak kurumun amacı, soruşturmanın etkilenmesini önlemektir.
MASAK doğrudan yargı kararı olmadan kimsenin malına el koymaz. Ancak yükümlülerden gelen bildirimler, kuruma inceleme yetkisi verir. Eğer gerçekten yasa dışı bir para trafiği tespit edilirse, olay artık MASAK’ın değil, savcılığın ve mahkemelerin konusudur.
MASAK’a Bildirilen İşlemler Hangi Durumlarda Riskli Sayılır?
İşte bazı örnekler:
- Aniden büyük meblağlı para transferleri
- Yurt dışından gelen açıklamasız havaleler
- Kripto para alım-satım hareketleri ile bağlantılı belirsiz girişler
- Sürekli farklı isimlerden gelen EFT’ler
Bu tür işlemler “kara para aklama şüphesi” doğurabilir. MASAK burada bankaları “dedektif” değil, muhbir” konumunda görür. Yani bankalar şüphelenmekle yükümlüdür; ancak işlem gerçekten yasa dışı mı, bunu tespit edecek olan MASAK ve gerekirse yargıdır.
Bankada Bloke Olursa Maaş veya Kira Geliri Ne Olur?
Eğer blokaj tüm hesaplara yayılmışsa, maaş ödemeleri de bu blokeden etkilenebilir. Ancak:
- CMK 128 kapsamında yapılan el koyma işlemlerinde, zarar doğmaması adına belirli istisnalar sağlanabilir.
- Özellikle yaşam giderleri için hesap açtırılması veya maaşın hacze konu olmaması gerektiği belirtilerek talepte bulunulabilir.
Bu tür teknik detaylar için profesyonel bir hukuki destek şarttır.
El Koyma ve Askıya Alma Karşılaştırması
El koyma, Türk Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 128. maddesi ile 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’un 17. maddesine dayanır. Bu işlemde malvarlığına ceza soruşturması kapsamında geçici olarak el konulur. Yani devlet, “Bu paranın suçtan elde edildiğine dair kuvvetli şüphe var, o yüzden delil kaybolmasın diye bu paraya el koyuyorum” der. Bu kararı savcı verir ama 24 saat içinde sulh ceza hâkiminin onaylaması gerekir. Hâkim onaylamazsa, el koyma kendiliğinden sona erer. (Bkz. 5549 sayılı Kanun m.17)
Öte yandan bloke ya da askıya alma işlemi, doğrudan ceza soruşturması kapsamında yapılmaz. MASAK tarafından, sadece şüpheli bir para hareketi varsa, işlemi durdurmak amacıyla uygulanır. Bu işlem, 5549 sayılı Kanun’un 19/A maddesi uyarınca yapılır ve süresi en fazla 7 iş günüdür. Yani MASAK, “Bu işlemde suç şüphesi var, biraz durduralım da detaylıca inceleyelim” der. El koyma gibi hâkim kararı gerekmez; burada yetki Bakan’a veya onun yetkilendirdiği yardımcısına aittir. Soruşturma açılmazsa bloke kendiliğinden kalkar.
Kısacası:
El koyma → Ceza yargılaması içinde, hâkim onayıyla, ciddi şüphe varsa uygulanır.
Bloke (askıya alma) → Ceza yargısı değil, idari tedbirdir. MASAK analiz için uygulayabilir, kısa sürelidir.
Bu farkı şöyle düşünebilirsiniz:
Bloke, “bekle bakalım bu neyin nesi” demektir.
El koyma ise “bu paraya devlet artık dokundu, şüphe ciddi, soruşturma başlatıldı” demektir.
| Kriter | El Koyma | Askıya Alma (Geçici Bloke) |
|---|---|---|
| Uygulandığı Durum | Kuvvetli suç şüphesi varsa (aklama, terörün finansmanı vs.) | Şüphe varsa, işlem yapılmadan önce veya işlem sürerken |
| İşlemin Niteliği | Adli koruma tedbiri | İdari koruma tedbiri |
| İlgili Kanun Maddesi | 5549 m.17 ve CMK m.128 | 5549 m.19/A |
| Yaptırım | Usulsüzse: hukuka aykırı delil olur, sorumluluk doğar | Usulsüzse: işlem tutarı kadar idari para cezası (min. 50.000 TL) |
Askıya Alma (Bloke) İşlemini Kim Yapar, Kim Sorumludur?
MASAK, doğrudan bir banka hesabına fiziki olarak müdahale etmez, yani gidip hesabı kendi eliyle bloke etmez. Ancak 5549 sayılı Kanun’un 19/A maddesi uyarınca MASAK, bir işlemin şüpheli olduğunu tespit ederse, ilgili finansal kuruma yani bankaya veya yükümlüye “bu işlemi durdur” talimatı verir. Buna “askıya alma kararı” denir. Bu karar en fazla 7 iş günü süreyle geçerlidir.
Bu durumda MASAK, yalnızca talimat verendir. İşlemi fiilen uygulayan ise bankadır.
Burada dikkat edilmesi gereken temel nokta şudur:
Eğer banka ya da ilgili finansal kuruluş, MASAK’ın verdiği bu askıya alma talimatına uymazsa veya işlemi yasal süreyi aşarak uygularsa, sorumluluk MASAK’a değil, bankaya aittir. Çünkü 5549 sayılı Kanun’a göre bankalar, MASAK’tan gelen bu tür talimatlara uygun şekilde işlem yapmakla yükümlüdür.
Kanunun 19/A maddesinin üçüncü fıkrası açıkça şunu belirtir:
“Askıya alma kararına aykırı şekilde işlem yapan yükümlülere, işlem tutarı kadar idari para cezası verilir. Ancak verilecek ceza 50.000 Türk lirasından az olamaz.”
Yani banka, MASAK’ın yasal sınırlar içinde verdiği bir bloke kararını dikkate almazsa, yaptığı işlem tutarı kadar ceza ödemek zorunda kalır. Örneğin 100.000 TL’lik şüpheli bir işlem MASAK tarafından askıya alınmışsa, buna rağmen banka işlemi tamamlarsa, 100.000 TL idari para cezasıyla karşı karşıya kalabilir. Ancak işlem 40.000 TL bile olsa, yine de 50.000 TL ceza kesilir çünkü kanunda belirtilen alt sınır budur.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
MASAK banka hesabına doğrudan el koyabilir mi?
Hayır, MASAK doğrudan el koyma kararı veremez. El koyma işlemi, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 128. maddesine ve 5549 sayılı Kanun’un 17. maddesine dayanır. Bu kararı savcı verir, ancak 24 saat içinde sulh ceza hâkiminin onayı gerekir. MASAK yalnızca şüpheli işlemleri analiz eder ve savcılığa bildirir.
MASAK hangi durumlarda banka hesabına bloke koyar?
MASAK, 5549 sayılı Kanun’un 19/A maddesi uyarınca, suç gelirlerinin aklanması veya terörün finansmanına dair şüphe varsa, işlemi 7 iş günü süreyle askıya alabilir. Ancak bu bir idari tedbirdir ve doğrudan ceza soruşturması kapsamında değildir. Hesaba geçici bloke konulabilir.
Hesabım bloke edilirse ne yapmalıyım?
Bloke kararı adli soruşturmaya dayalıysa sulh ceza hâkimliğine itiraz edebilirsiniz. MASAK tarafından konulan geçici blokeler için yazılı başvuru yaparak açıklama sunabilir, gerekli belgeleri ekleyerek işlemin kaldırılmasını talep edebilirsiniz. Avukat desteği bu süreçte önemlidir.
MASAK kararına uymayan banka neyle karşılaşır?
5549 sayılı Kanun’un 19/A maddesine göre, askıya alma kararına uymayan yükümlülere işlem tutarı kadar, ancak en az 50.000 TL idari para cezası uygulanır. Bu ceza bankaya veya ilgili yükümlü kuruluşa kesilir.
El koyma ile bloke arasındaki fark nedir?
El koyma adli bir işlemdir, hâkim onayı gerekir ve ceza yargılaması kapsamında uygulanır. Bloke (askıya alma) ise MASAK tarafından uygulanır, idari bir tedbirdir ve en fazla 7 iş günü süreyle geçerlidir. El koymada malvarlığı geçici olarak devre dışı bırakılırken, blokede işlem sadece geçici olarak bekletilir.
Şüpheli işlem bildirimi nedir?
5549 sayılı Kanun’un 4. maddesine göre, bankalar veya finansal yükümlüler, yasa dışı yollardan elde edildiği düşünülen veya bu şüpheyi uyandıran işlemleri MASAK’a bildirmek zorundadır. Bildirim için işlem tutarı değil, işlemin niteliği esas alınır.
MASAK neye göre işlem şüpheli der?
Yüksek miktarda para transferleri, açıklamasız yurt dışı havaleler, kripto para alım-satım trafiği, sürekli farklı kişilerden gelen EFT’ler gibi olağandışı hareketler MASAK’ın şüpheli işlem kriterleri arasındadır.
El koyma işlemi iptal edilebilir mi?
Evet. Sulh ceza hâkimi onay vermezse el koyma kararı hükümsüz hale gelir. Ayrıca ilgililer, hukuka aykırılık iddiasıyla itiraz edebilir ve kararın kaldırılmasını isteyebilir.
